เป็นพยาธิตัวกลมชนิดหนึ่ง อาศัยอยู่ในลำไส้ของคน มีรูปร่างคล้ายไส้เดือนสีขาวยาวประมาณ 20-40 ซม. ไข่พยาธิที่ผสมแล้วจะอยู่ตามดิน ทราย ฝุ่นละออง ผักที่ใช้อุจจาระคนเป็นปุ๋ย หรือมีแมลงวันเป็นพาหะนำไปติดเปื้อนอาหาร หลังจากที่คนอุจจาระและทำให้พยาธิหลุดออกมาด้วย คนจะกลืนเอาไข่พยาธิลงไปในลำไส้จากการกินอาหาร ดื่มน้ำ หรืออมนิ้วมือที่เปื้อนไข่พยาธิในเด็กที่เล่นตามดินทราย ตัวอ่อนในไข่ก็จะหลุดออกมาเกาะอาศัยอยู่ตามลำไส้เล็กและไชทะลุลำไส้เข้าไปตามกระแสเลือด เข้าสู่หัวใจและปอด และอาจเคลื่อนตัวเข้าไปตามหลอดลมและคอหอย ในถูกกลืนลงในหลอดอาหารและลำไส้อีกครั้งหนึ่ง และตัวอ่อนก็จะอาศัยและเจริญอยู่ในลำไส้ การกินอาหารหาร ดื่มน้ำ หรือการอมนิ้วมือที่ปนเปื้อนไข่พยาธิจึงเป็นสาเหตุของการติดต่อของโรคนี้
พบโรคนี้ได้ในคนทุกวัย และพบเป็นกันมากในเด็ก และเนื่องจากมีพยาธิจำนวนมากในลำไส้ เด็กจึงมักมีอาการรุนแรงกว่าที่เป็นในผู้ใหญ่ ทางภาคใต้ของประเทศไทยมักพบโรคนี้ได้บ่อย
อาการ
ผู้ป่วยมักจะไม่มีอาการอะไร หรืออาจถ่ายและอาเจียนเป็นตัวไส้เดือน ถ้ามีพยาธิอยู่ในลำไส้จำนวนน้อย หรืออาจมีอาการปวดท้องหรืออาเจียนเป็นๆ หายๆ เรื้อรัง หลังจากกินอาหารได้ ½ ชั่วโมงในบางราย หรือในบางรายอาจแสดงอาการลมพิษเรื้อรังได้
เด็กมักจะมีอาการผอมแห้งแรงน้อย กินข้าวได้แต่ไม่อ้วนขึ้นหรือกลับผอมลง หรืออาจมีอาการเบื่ออาหาร หรือมีลักษณะพุงโรก้นปอด ขาดอาหาร ในรายที่มีพยาธิจำนวนมาก
การวินิจฉัยมักมีความแน่ชัดจากการสังเกตเห็นตัวพยาธิที่ถ่ายหรืออาเจียนออกมา หรือเมื่อตรวจอุจจาระแล้วพบไข่พยาธิ
ภาวะแทรกซ้อน
บางครั้งผู้ป่วยอาจมีภาวะอุดกั้นของลำไส้ ปวดท้องรุนแรง อาเจียนรุนแรง คลำได้ก้อนที่หน้าท้องจากการที่พยาธิรวมกันเป็นกระจุก และอาจทำให้เกิดอาการไอหรือปอดอักเสบได้ถ้ามีพยาธิตัวอ่อนจำนวนมากเคลื่อนตัวผ่านปอด หรือบางครั้งอาจทำให้มีอาการดีซ่านได้จากที่พยาธิตัวแก่เคลื่อนตัวไปอุดกั้นในท่อน้ำดี หรือทำให้เป็นฝีตับเมื่อเข้าไปในตับ หรือทำให้ไส้ติ่งอักเสบได้ถ้าเข้าไปในรูของไส้ติ่ง
การรักษา
1. ให้กินยาถ่ายพยาธิ เช่น มีเบนดาโซล หรืออัลเบนดาโซล
2. ควรส่งผู้ป่วยไปโรงพยาบาลด่วนหากมีอาการปวดท้องรุนแรง
ข้อแนะนำ
ควรนึกถึงโรคนี้ไว้เสมอในเด็กที่มีอาการปวดท้องหรืออาเจียนบ่อย หรือเป็นลมพิษเรื้อรังโดยไม่ทราบสาเหตุที่ชัดเจน อาจจะให้ลองกินยาถ่ายพยาธิไปก่อนถ้าอาการดีขึ้นก็แสดงว่าอาจเป็นโรคนี้ หรือถ้าเป็นไปได้ควรตรวจดูไข่พยาธิในอุจจาระเด็กด้วยกล้องจุลทรรศน์เพื่อความแน่ชัดยิ่งขึ้น
การป้องกัน
การกินอาหารที่สุกไม่มีแมลงวันตอม ดื่มน้ำสะอาด ล้างผักและผลไม้ให้สะอาดก่อนกิน ใช้ส้วมที่ถูกสุขลักษณะ มีสุขนิสัยที่ดี เช่น ล้างมือก่อนกินอาหารและหลังถ่ายอุจจาระ ตัดเล็บให้สั้น เป็นต้น จะสามารถช่วยป้องกันโรคนี้ได้