ทั้ง 2 โรคนี้เกิดจากเชื้อไวรัส ทำให้เป็นแผลเปื่อยในช่องปาก พบบ่อยในเด็ก อาการแสดงคือมีไข้ เป็นแผลเปื่อยหลายแห่งในช่องปาก อาจกินอาหารและดื่มน้ำได้น้อยจนเกิดภาวะขาดน้ำจากสาเหตุการเจ็บปากและกลืนลำบาก
สาเหตุ
เริมในช่องปากชนิดเฉียบพลัน ส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อไวรัสเริ่มชนิดที่ 1 (herpes simplex virus/HSV-1) ในครั้งแรก ระยะฟักตัว 2-3 วัน หรืออาจนานถึง 20 วัน ติดต่อโดยการสัมผัสโดยตรง พบบ่อยในเด็กอายุ 10 เดือนถึง 3 ปี
เฮอร์แปงไจนา เกิดจากการติดเชื้อไวรัสค็อกแซกกี(coxsackie virus) เป็นตระกูลเดียวกับไวรัสที่ทำให้เกิดโรคมือ-เท้า-ปาก แต่เป็นชนิดเอ 2-6 และ เอ 10 ระยะฟักตัว 2-9 วัน ติดต่อโดยการสัมผัสโดยตรง มักพบได้บ่อยในเด็กอายุต่ำกว่า 6 ปี
อาการ
มักมีไข้สูงเฉียบพลัน ไข้มักเป็นอยู่ 1-4 วันหรือไม่เกิน 1 สัปดาห์ ในเด็กเล็กอาจมีอาการร้องกวน ไม่ยอมดูดนม หากเป็นหลายวันอาจมีภาวะขาดน้ำตามมา มีอาการชักจากไข้สูง มีอาการเจ็บปากและคอหอย เบื่ออาหาร
ลักษณะของแผลในปากมีดังนี้
-โรคเริม ตุ่มน้ำเล็กๆ เกิดขึ้นที่เยื่อบุของริมฝีปาก เหงือก ลิ้น เพดานปาก และแตกเป็นแผลตื้นๆ สีเทาบนพื้นสีแดง ขนาด 1-3 มม. เหงือกบวมแดง มีเลือดซึม มีกลิ่นปาก ต่อน้ำเหลืองใต้คางโตและเจ็บ อาการจะทุเลาลงหลังจากเป็นอยู่ประมาณ 4-5 วัน และภายใน 10-14 วันแผลมักจะหายได้เอง
-เฮอร์แปงไจนา มีตุ่มน้ำเล็กๆ หรือจุดแดงเกิดขึ้นที่เพดานอ่อน ลิ้นไก่ ผนังคอหอย ทอนซิล เมื่อแตกจะมีสีขาวปนเทาขนาด 2-5 มม. ภายใน 5-7 วันมักจะหายได้เอง
การรักษา
1. รักษาตามอาการ เมื่อมีไข้ให้ยาพาราเซตามอล ควรหลีกเลี่ยงการใช้แอสไพรินเพราะเสี่ยงต่อการเกิดโรคเรย์ซินโดรม
เพื่อลดอาการเจ็บแผลควรให้เด็กอมน้ำแข็งก้อนเล็กๆ ให้ดื่มน้ำหรือนมเย็นๆ หรือไอศกรีม ให้กินอาหารเหลวๆ หรือของกินที่เป็นน้ำ เช่น นม น้ำเต้าหู น้ำหวาน ข้าวต้ม โจ๊ก แกงจืดเพื่อสะดวกในการกลืนและลดอาการเจ็บปาก
2. ควรนำส่งโรงพยาบาลเพื่อให้น้ำเกลือทางหลอดเลือดดำถ้ามีภาวะกินไม่ได้หรือขาดน้ำ
3. เริมในช่องปากแพทย์มักจะพิจารณาให้ยาต้านไวรัส-อะไซโคเวียร์ 15 มก./กก. วันละ 5 ครั้ง นาน 7 วัน
ข้อแนะนำ
เด็กที่มีไข้และแผลในปาก ควรแยกออกจากกลุ่มอาการสตีเวนส์จอห์นสันซึ่งจะมีผื่นขึ้นตามตัวร่วมด้วย และโรคมือ-เท้า-ปาก ซึ่งจะมีผื่นขึ้นที่มือและเท้าร่วมด้วย