เยื่อบุช่องท้อง(peritoneum) เป็นเยื่อ 2 ชั้นที่คลุมอยู่รอบช่องท้อง ซึ่งจะปกคลุมกระเพาะอาหาร ลำไส้ และอวัยวะต่างๆ ในช่องท้อง
การอักเสบของเยื่อบุช่องท้อง มักเกิดจากภาวะแทรกซ้อนภายในช่องท้องเป็นภาวะร้ายแรงอาจเป็นอันตรายถึงตายได้หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที
สาเหตุ
สาเหตุที่พบบ่อยคือการแตกทะลุของกระเพาะลำไส้เป็นเหตุให้มีเชื้อแบคทีเรียหรือสิ่งระคายเคืองไปทำให้เยื่อบุช่องท้องเกิดการอักเสบ เช่น กระเพาะอาหารทะลุ ไส้ติ่งแตก ลำไส้ทะลุจากไข้ไทฟอยด์ ลำไส้ทะลุจากอุบัติเหตุ กระเพาะหรือลำไส้อุดกั้น ปีกมดลูกอักเสบ ครรภ์นอกมดลูก ถุงน้ำดีอักเสบ ท่อน้ำดีอักเสบ ฝีตับอะมีบา ตับอ่อนอักเสบ เป็นต้น
อาการ
อาการปวดท้องรุนแรงที่เกิดขึ้นเฉพาะที่หรือปวดทั่วท้องเกิดขึ้นแล้วแต่สาเหตุที่ทำให้เกิด เมื่อเคลื่อนไหวจะรู้สึกเจ็บต้องนอนนิ่งๆ มักปวดติดต่อกันนานหลายชั่วโมงหรือหลายวัน และยังอาจามีอาการท้องอืด คลื่นไส้ อาเจียน ครั่นเนื้อครั่นตัว มีไข้ เบื่ออาหาร หรือท้องเดินได้ ผู้ป่วยอาจมีอาการกระสับกระส่าย เหงื่อออก ตัวเย็น ใจสั่น เป็นลม และเกิดช็อกได้หากเป็นขั้นรุนแรง
สิ่งตรวจพบ
มีไข้สูง บางครั้งอาจพบปากแห้ง ลิ้นเป็นฝ้า ตาโบ๋เนื่องจากภาวะขาดน้ำ
มักมีอาการเกร็งแข็งของกล้ามเนื้อหน้าท้องที่เรียกว่า ท้องแข็ง กดเจ็บหน้าท้องแม้ใช้มือเคาะถูกเบาๆ เมื่อกดหน้าท้องลึกๆ แล้วปล่อยทันทีจะเจ็บมาก ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของโรค ได้ยินเสียงโครกครากของลำไส้เมื่อใช้เครื่องฟังตรวจท้อง อาจพบชีพจรเบาเร็ว ความดันโลหิตตก ถ้าเป็นขั้นรุนแรงและแสดงว่าเกิดภาวะช็อกขึ้นแล้ว
ภาวะแทรกซ้อน
ผู้ป่วยมักมีภาวะขาดน้ำรุนแรง ภาวะโลหิตเป็นพิษ ภาวะช็อกหากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที ซึ่งอาจทำให้เสียชีวิตได้อย่างรวดเร็ว
อาจมีหนองขังที่บริเวณช่องเชิงกาน ใต้กะบังลมได้ในบางราย
การรักษา
หากสงสัยว่าเป็นโรคนี้หรือไม่จากอาการแสดง เช่น ปวดท้องรุนแรง ท้องกดเจ็บและท้องแข็ง ควรงดน้ำและอาหารในระหว่างเดินทางไปโรงพยาบาลและควรให้น้ำเกลือหากเกิดภาวะขาดน้ำเพื่อเตรียมพร้อมการผ่าตัดฉุกเฉิน อาจจะค้นหาสาเหตุของโรคโดยการตรวจเลือด ตรวจปัสสาวะ เอกซเรย์ อัลตราซาวนด์ ก่อนทำการผ่าตัดอย่างรีบด่วนควรให้น้ำเกลือ ยาปฏิชีวนะ ใส่ท่อยางเข้าหลอดอาหารและกระเพาะอาหารเพื่อดูดเศษอาหารและของเหลวออกมาก่อน
ข้อแนะนำ
ถ้าผู้ป่วยได้รับการรักษาอย่างทันท่วงทีด้วยการผ่าตัดและการใช้ยาปฏิชีวนะ ก็มักจะปลอดภัยและหายขาดได้ แม้โรคนี้จะเป็นภาวะร้ายแรง ดังนั้นหากพบผู้ป่วยมีอาการดังกล่าวแล้วก็ควรนำส่งโรงพยาบาลให้เร็วที่สุด