แม้ว่า menarche จะเป็นจุดสุดท้ายของ pubertal development แต่การ develop ของ breast, pubic hair, axillary hair, การมี estrogenic vaginal smear และ accelerated linear skeletal growth ก็เป็นจุดสำคัญสำหรับ pubertal development เช่นกัน
สาเหตุของ delayed puberty
1. ความผิดปกติที่ส่วนกลาง
1.1 โรคของสมอง ได้แก่ จาก trauma, toxic substances, โรคติดเชื้อ เนื้องอก และ neuroendocrinologic dysfunction เป็นต้น
1.2 Psychogenic amenorrhea ได้แก่ psychosis, emotional shock และ anorexia nervosa เป็นต้น
1.3 Pituitary disturbances ได้แก่ เนื้องอกทั้งที่ nonfunctioning และ functioning ความผิดปกติแต่กำเนิด และ empty sella syndrome
2. Lesions of intermediate origin
2.1 โรคเรื้อรัง เช่น ไข้รูห์มาติก วัณโรค เป็นต้น
2.2 Metabolic diseases เช่น โรคของต่อมธัยรอยด์, เบาหวาน โรคของต่อมหมวกไต ภาวะทุพโภชนาการ และโรคอ้วน
3. Lesions of peripheral origin
3.1 สาเหตุจากรังไข่ ได้แก่ ความผิดปกติแต่กำเนิด เช่น ovarian dysgenesis, true hermaphroditism, virilizing or feminizing male hermaphroditism, เนื้องอก เช่น virilizing and feminizing tumors และ insensitive ovary syndrome (Savage syndrome)
3.2 Vaginal and uterine defects ได้แก่ ความผิดปกติแต่กำเนิด เช่น imperforate hymen, transverse vaginal septum, congenital absence of the vagina and uterus, และcongenital malformation of the uterus เป็นต้น โรคติดเชื้อและได้รับอุบัติเหตุต่างๆ เช่น stenosis of vagina or cervix, Asherman’s disease-endometrial sclerosis
4. Physiologic amenorrhea คือ ตั้งครรภ์
การพิจารณาว่าจะต้องหาสาเหตุของ delayed puberty หรือไม่ ขึ้นกับข้อบ่งชี้ดังต่อไปนี้
1. ไม่มี menarche เมื่ออายุ 16 ปี
2. ไม่มี onset ของ secondary sexual characteristics เมื่ออายุ
14 ปี
3. ไม่มี menarche ภายใน 3 ปีหลังจาก onset ของ breast budding
4. ไม่มี weight และ height development ตามเกณฑ์
ในข้อบ่งชี้ทั้ง 4 ข้อนี้ การไม่มี height development ตามเกณฑ์ เป็นประเด็นที่สำคัญที่สุด เพราะเด็กจะมีปัญหาเรื่องตัวเตี้ย ควรวัดส่วนสูงโดยละเอียด เป็นระยะๆ เทียบกับมาตรฐานสำหรับเด็กในวัยเดียวกัน ถ้าส่วนสูงไม่เพิ่มขึ้นตามเกณฑ์ให้พิจารณาหาสาเหตุทันที ส่วนในกรณีของข้อบ่งชี้อื่นถ้าส่วนสูงไม่เพิ่มขึ้นตามเกณฑ์ให้หาสาเหตุทันที แต่ถ้าส่วนสูงเพิ่มขึ้นตามเกณฑ์ให้ reassure พ่อแม่เด็ก รอได้จนถึงอายุ 17 ปี หากยังไม่มีระดู ให้จัดการแบบ primary amenorrhea
เมื่อต้องการสืบหาสาเหตุให้ปรึกษาสูติ-นรีแพทย์ ร่วมกับกุมารแพทย์
Characteristics of normal menstruation
menstruation หมายถึง bloody vaginal discharge ซึ่งเกิดเป็นรอบ เนื่องจาก endometrial shedding ตามหลัง ovulation
1. interval ประมาณ 24-32 วัน
2. duration ประมาณ 3-7 วัน
3. ปริมาณไม่เกิน 80 มล.
ที่มา:สุรางค์ พันธุ์ฟุ้ง
วีระพล จันทร์ดียิ่ง