คุณลักษณะ
สูตรทางเคมี NO2
นํ้าหนักโมเลกุล 46.01
1 ppm = 1 .88 mg/m3
เป็นกาซมีสี reddish brown มีกลิ่นจัด
แหล่งกำเนิด
เกิดตามธรรมชาติ และยังพบในการใช้ปุ๋ยไนโตรเจน แต่พบมากในกระบวนการผลิตทางอุตสาหกรรม เช่นในการผลิต
-nitric and sulphuric acids – cellulose compound
-explosives – ปุ๋ย
-สี – ฟอกสีเรยอน
นอกจากนั้นยังพบในคนทำเหมีอง แบบ underground คนงานไซโล คนเชื่อมโลหะ และคนทำทองเหลือง จะพบการสัมผัสสารนี้ในปริมาณที่เข้มข้นสูง และยังพบในคนงานทำเหมืองแร่เปิดด้วย เช่นเดียวกับคนงานในอู่ซ่อมรถเช่นกัน แต่ในความเข้มข้นที่ตํ่ากว่า (ดังตาราง)
ภาวะเป็นพิษต่อร่างกาย
เมื่อมีการหายใจเอา nitrogen dioxide เข้าไปจะถูก remove ที่ upper respiratory tract ประมาณ 40-60% และอีก 40% จะถูกดูดซึมที่ระดับ lower respiratory tract และพบว่า gas ส่วนใหญ่จะอยู่ที่ upper lobes
เนื่องจาก nitrogen dioxide เป็น acid anhydride ซึ่งทำปฏิกิริยากับไอนํ้าในบรรยากาศที่ชื้นของทางเดินหายใจส่วนต้น และส่วนล่าง และทำให้เกิด Iesions ในทางเดินหายใจ ในรูปของ nitrous และ nitric acid ซึ่งกรดทั้งสองจะถูก neutralized อย่างรวดเร็ว โดย biological substances ของ secretion ของทางเดินหายใจ
แม้ว่าจะมีการ hydration ของไนโตรเจนไดออกไซด์ โดยไอนํ้าที่ทางเดินหายใจส่วนต้น gas บางส่วนไม่สามารถถูกกำจัดได้ก็ได้ เข้าไปทำให้เกิดพิษที่ทางเดินหายใจส่วนล่าง เนื่องจากกาซนี้เป็นกาซที่ strong oxidant จึงออกซิไดซ์ low molecular weight reducing substance และโปรตีน ในเวลาเป็นวินาทีมีปฏิกิริยาต่อ unsaturated fatty acids โดยทำให้เกิด peroxidation เกิดสารไนเตรท (Nitrates) ซึ่งพบได้ในเลือด และปัสสาวะของผู้ที่สัมผัสกับ Nitrogen dioxide
เนื่องจากมีปฏิกิริยารุนแรงมาก จึงมีการทำลายทางเดินหายใจ และเนื้อปอดโดยตรงมาก ในผู้สัมผัสกาซนี้ในระดับเข้มข้นมาก ทำให้เกิด pneumpnia, pulmonary edema, bronchiolitis ในระดับกาซนี้เข้มข้น 47-140 mg/m ยังมีโอกาสได้ complete recovery แต่ในระดับที่สูงกว่าจะเป็น fatal pulmonary edema
ในผู้ที่สัมผัสเป็นเวลานาน พบมีอัตราชุกของโรคทางเดินหายใจสูง และมี impaired pulmonary function มี chronic respiratory disease symptoms ลด host defences against infection และยังมี sensory impairment อีกด้วย
Exposure limit
-ST 1 ppm ( 1.88 mg/m3)
IDLH 50 ppm
การป้องกัน
ดำเนินการเช่นเดียวกับ gas SO และ respirater ที่ใช้ให้ใช้ที่ approved for NO ด้วย
ที่มา:อรพรรณ์ เมราดิลกกุล พบ.,สม.
Prev Med.,Occ Med.,Env Med.
โครงการอบรมแพทย์อาชีวเวชศาสตร์และสิ่งแวดล้อม