พบโรคนี้ได้ในคนทุกวัย มักพบได้มากในเด็กผู้ชายอายุต่ำกว่า 10 ปี ซึ่งมักมีความเกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมการบริโภคอาหารในท้องถิ่น เช่น การป้อนข้าวเหนียวหรือข้าวย้ำแก่ทารกเล็กๆ โดยที่เด็กจะได้รับอาหารที่มีโปรตีนจำนวนน้อย
สาเหตุ
สาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากการขาดสารฟอสเฟตซึ่งมีอยู่มากในอาหารประเภทโปรตีน ร่วมกับการดื่มน้ำน้อย กินสารออกซาเลตที่มีอยู่ในผักสูง จนกลายเป็นก้อนนิ่วจากการสะสมของผลึกสารแคลเซียมออกซาเลตในกระเพาะปัสสาวะ และในคนทั่วไปอาจพบได้จากสาเหตุมีนิ่วกระเพาะปัสสาวะร่วมกับภาวะอุดกั้นของท่อปัสสาวะ ต่อมลูกหมากโต กระเพาะปัสสาวะหย่อน กระเพาะปัสสาวะไม่ทำงานเนื่องจากเป็นอัมพาต เป็นต้น ก้อนนิ่วอาจมีแตกต่างกันไปตั้งแต่ขนาดเท่าเม็ดทรายจนถึงส้มโอ
อาการ
ผู้ป่วยจะมีอาการขัดเบา ปัสสาวะกะปริดกะปรอย ปวดเบ่งคล้ายยังถ่ายไม่สุด ปัสสาวะสะดุดและออกเป็นหยด เนื่องจากก้อนนิ่วลงไปอุดกั้นท่อปัสสาวะ
ผู้ป่วยอาจถ่ายปัสสาวะออกเป็นเลือดหรือสีน้ำล้างเนื้อหรือเป็นก้อนนิ่ว หรือเป็นเม็ดกรวดทรายเล็กๆ หรือปัสสาวะขุ่นขาวเหมือนมีผงแป้งปน ในบางราย
ผู้ป่วยจะมีอาการปวดท้องน้อยมาก ปัสสาวะไม่ออก และมีปัสสาวะคั่งอยู่ในกระเพาะปัสสาวะหากก้อนนิ่วตกลงไปอุดกั้นท่อปัสสาวะ
ภาวะแทรกซ้อน
กระเพาะปัสสาวะมักติดเชื้อจนทำให้มีอาการอักเสบ หากปล่อยทิ้งไว้ไม่ได้รับการรักษาอาจกลายเป็นกรวยไตอักเสบและไตวายได้
การรักษา
ควรรีบนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลหากไม่แน่ใจหรือสงสัย แพทย์อาจต้องตรวจด้วยการเอกซเรย์ ตรวจอัลตราซาวนด์ หรืออาจต้องใช้กล้องส่องตรวจกระเพาะปัสสาวะถ้าจำเป็น
ถ้านิ่วมีก้อนขนาดเล็กอาจรักษาด้วยการใช้เครื่องมือคีบเอานิ่วออก แต่ถ้าก้อนนิ่วมีขนาดใหญ่อาจต้องรักษาด้วยการผ่าตัด ส่วนใหญ่มักจะไม่เป็นซ้ำใหม่เมื่อหายจากโรคดีแล้ว
ข้อแนะนำ
ยังอาจเกิดจากสาเหตุอื่นๆ นอกจากนิ่ว ในอาการขัดเบาหรือถ่ายปัสสาวะเป็นเลือด เช่น กระเพาะปัสสาวะอักเสบ ต่อมลูกหมากโต เนื้องอกหรือมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ เป็นต้น
การป้องกัน
เพื่อป้องกันมิให้เกิดนิ่วกระเพาะปัสสาวะ โดยเฉพาะในท้องถิ่นที่มีประชาชนเป็นนิ่วกระเพาะปัสสาวะควรแนะนำให้รับประทานอาหารประเภทโปรตีนที่มีปริมาณของสารฟอสเฟตสูง ลดการกินผักที่มีสารออกซาเลต เช่น ผักแพว ผักโขม ชะพลู ใบมันสำปะหลัง หน่อไม้ ผักสะเม็ด ผักกะโดน เป็นต้น