ยาขับพยาธิตัวตืด

 ที่ใช้กันทั่วไปมีดังนี้

1. ปวกหาด (Puag Haad)

ข้อน่ารู้ทั่วไป

ปวกหาดเป็นพืชบกในไทยและมาเลเซีย มันทำให้พยาธิตาย เพราะตัวยาในปวกหาดสามารถซึมเข้าไปในตัวพยาธิได้ ชื่อทั่วไป หาด(ทั่วไป), หาดหนุน, มะหาด (เชียงใหม่), หาดใบใหญ่) (ไทยนราธิวาส), กาแย, ตาแป, ตาแปว (นราธิวาส)

ขนาดและวิธีใช้         

ใช้ผงปวกหาดหรือฝุ่นแก่นหาด ซึ่งทำจากฟองของแก่นมะหาดที่เอามาต้มแล้วสะกัดจนได้ผง จึงเอาผงปวกหาดผสมน้ำเย็นห้ามใช้น้ำร้อน เพราะจะทำให้ยาตกตะกอน ในระบบทางเดินอาหาร มีการระคายเคืองมากทำให้คลื่นไส้ อาเจียนรุนแรง

การให้ปวกหาด ต้องเตรียมคนไข้โดยให้อาหารอ่อนในตอนเย็น วันก่อนให้ยา

ผู้ใหญ่ ใช้ครั้งละ 3-5 กรัม

เด็ก ใช้ครั้งละ 2 กรัม

ในเด็กต่ำกว่าอายุ 3 ขวบใช้ 750 มิลลิกรัม ต่ออายุ 1 ปี หลังให้ยาแล้ว 2 ชั่วโมง ให้ยาถ่าย และเตรียมคนไข้โดยให้อาหารอ่อนในตอนเย็น วันก่อนให้ยา

ข้อดีของยา.-

1. ราคาถูก ไม่มีพิษ และกินง่าย

2. อาการที่ไม่พึงประสงค์มีน้อยมาก เพียงปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียนเล็กน้อย หรือไม่มีเลย

3. หัวของตัวตืดจะออกมาด้วย

2. นิโคลซาไมด์ (Niclosamide)

ข้อน่ารู้ทั่วไป

ยาพวกนี้สามารถให้ผลดีในพยาธิตัวตืดหลายชนิด หัวของมันก็จะหลุดด้วย

ประโยชน์ที่ใช้

ใช้รักษาพยาธิตัวตืด

ฤทธิ์และอาการที่ไม่พึงประสงค์

ท้องเดิน, ปวดท้อง, คลื่นไส้, แน่นท้อง

ข้อควรระวัง

ต้องระมัดระวัง การอาเจียน เป็นพิเศษ ยิ่งกว่านั้นที่จำเป็นต้องให้ยาถ่ายเพราะถ้าพยาธิถูกย่อยแล้ว บังเอิญผู้ป่วยท้องผูก และมีอาการคลื่นไส้อยู่ด้วย จะทำให้ไข่พยาธิที่ออกมาจากปล้องที่ถูกย่อยแล้วย้อนกลับขึ้นมาในลำไส้เล็ก แพร่กระจาย อาจเกิดตัวอ่อนในสมอง กล้ามเนื้อ

การป้องกันคือ ต้องให้ยากันอาเจียน พวกที่ทำมาจากฟีโนไธอาซีน (Phenothiazine) ก่อนให้ยาถ่ายพยาธิ 1-2 ชั่วโมง และต้องให้ยาถ่ายอย่างแรง หลังให้ยาถ่าย 2 ชั่วโมง อาจทำให้เกิดตับอักเสบ จึงไม่ควรให้คนเป็นโรคตับหรือคนที่ไม่แข็งแรงอาจทำให้ท้องเดินมากได้ ไม่ควรให้ในคนที่กำลังมีไข้

รูปของยา

บรรจุเป็นชนิดเม็ด 500 มิลลิกรัม (ใช้กิน)

ขนาด และวิธีใช้

ยานี้ต้องเคี้ยวให้ละเอียดก่อนแล้วดื่มน้ำตามเพียงเล็กน้อย ห้ามกินร่วมกับสุรา

ผู้ใหญ่ ให้กินครั้งเดียว 2 กรัม (4 เม็ด) เคี้ยวให้ละเอียดก่อนกลืน โดยให้ยาถ่ายดีเกลืออิ่มตัว 30 มิลลิลิตร หลังรับประทานยา 2 ชั่วโมง หรือ ขนาดดังต่อไปนี้

เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี 1 เม็ด ก่อนอาหารเช้า

เด็กอายุ 2-6 ปี 2 เม็ด ก่อนอาหารเช้า

เด็กโต-ผู้ใหญ่ 4 เม็ด ก่อนอาหารเช้า

3. มีเบนดาโซล (Mebendazole)

ข้อสังเกตในการใช้ยาขับพยาธิตัวตืด

1. ถ้ามีหัวของพยาธิตัวตืด (Scolex) แสดงว่า ได้ผลดีมาก (แต่ยากที่จะเจอในสภาพปัจจุบัน เพราะเราไม่ได้ตรวจอุจจาระคนไข้ตลอดเวลา)

2. การที่ไม่พบหัวของพยาธิตัวตืด ไม่ใช่เพราะยาไม่ได้ผล แต่เราอาจหาไม่เจอ ให้ลองดูภายใน 6 เดือน หลังให้ยาถ่ายพยาธิ ถ้าไม่พบปล้องเลย แสดงว่ารักษาได้ผล