เบื่ออาหารเป็นอาการของโรคใด

เบื่ออาหาร (Anorexia)
อาการเบื่ออาหารเป็นอาการของโรคเกือบทุกชนิด เป็นการยากที่จะครอบคลุมสาเหตุทั้งหมดได้ ในที่นี้จะกล่าวถึงเฉพาะสาเหตุใหญ่ๆ คือ

1. Local lesions ได้แก่ กลุ่มอาการอักเสบหรือ trauma ของปาก ลิ้น และฟัน เช่น gingivostomatitis, glossitis, dental caries, aphthous ulcer เป็นต้น ทำให้เด็กไม่อยากกินอาหาร

2. โรคติดเชื้อของทุกระบบทุกส่วนในร่างกายทำให้เกิดเบื่ออาหารได้ทั้งสิ้น

3. การขาดสารอาหาร (nutritional deficiency) ทุกตัว ทำให้เบื่ออาหารได้ ซึ่งทำให้ภาวะขาดสารอาหารรุนแรงยิ่งขึ้น สารอาหารที่ควรคำนึงถึงเป็นพิเศษคือ เหล็ก และสังกะสี การขาดไวตามินบีสอง บีหก และไนอาซิน ทำให้เกิด glossitis, stomatitis ร่วมด้วยทำให้ไม่อยากกินอาหาร

4. . โรคมะเร็งของทุกระบบ

5. Psychogenic ความกระทบกระเทือนทางด้านจิตใจ การเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล้อม ความกังวลของผู้ปกครองเกี่ยวกับการกินของเด็กมากเกินไป มีผลทั้งสิ้น ที่รุนแรงมากคือ anorexia nervosa ซึ่งมักจะเกิดในเด็กผู้หญิงที่เข้าวัยรุ่นมีลักษณะเฉพาะคือ จะอดอาหารจนน้ำหนักลดลงมาก เหลือแต่กระดูก บ่อยครั้งจะเริ่มมาจากที่ต้องการลดน้ำหนัก โดยการอดอาหารแล้วเกินเลยจนน้ำหนักลดมากกว่าปกติ

6. Physiologic ในเด็กอายุระหว่าง 1-2 ขวบ เด็กเหล่านี้เริ่มหัดเดิน และวิ่ง จะสนใจที่จะสำรวจสิ่งแวดล้อมมากกว่าจะกินอาหาร

การรักษา
เมื่อผู้ปกครองให้ประวัติว่าเด็กเบื่ออาหารไม่กินข้าวนั้น ต้องซักถามประวัติ อาหารให้แน่ชัดว่ากินอาหารอย่างอื่นหรือไม่ โดยเฉพาะในเด็กที่มีน้ำหนักปกติหรือมากกว่าปกติ และไม่พบสาเหตุทางกายหรือทางจิตใจที่ชัดเจน เพราะบางครั้งเด็กไม่กินข้าวแต่ยอมกินขนมปัง ก๋วยเตี๋ยว ซึ่งเป็นอาหารจำพวกเดียวกับข้าวและได้อาหารอื่นเพียงพอ หรือเป็นเพราะผู้ปกครองคิดว่าเด็กควรจะกินอาหารปริมาณมากกว่านี้ ก็เพียงแต่ให้ความมั่นใจแก่ผู้ปกครองเท่านั้น อีกกรณีหนึ่งเด็กไม่ยอมกินข้าว กินแต่พวกขนม เช่น ขนมกรอบๆ ท้อฟฟี่ โดยไม่ให้สารอาหารจำพวกอื่นเลยนั้น ไม่ใช่เพราะเบื่ออาหารเป็นเพราะได้รับการฝึกฝน บริโภคนิสัย (bad food habit) มาไม่ถูกต้อง ซึ่งอาจเป็นเพราะไม่ได้รับการดูแลที่ถูกต้องมาเท่าที่ควร หรือจำแบบอย่างมาจากผู้ใหญ่ในครอบครัว การเลือกกินอาหารบางอย่าง ไม่กินอาหารบางอย่างก็เป็นผลจากเหตุข้างต้นเช่นเดียวกัน ในกรณีนี้ต้องอธิบายให้ผู้ปกครอง เข้าใจจิตวิทยา และพัฒนาการของเด็กแต่ละวัย และต้องค่อยๆ แก้ไข ไม่มียาใดที่จะรักษาได้

ยากระตุ้นให้อยากอาหารที่ใช้กันอยู่ได้แก่ Cyproheptadine และ Pizotifen มีการศึกษาพบว่าเมื่อใช้ Cyproheptadine ติดต่อกันเป็นระยะเวลานานทำให้เกิดการหยุดชะงักของการเจริญเติบโตได้ จึงไม่ควรใช้หรือถ้าจะใช้ควรใช้ในระยะเวลาสั้น เพียง 1-2 สัปดาห์ อีกประการหนึ่งการเบื่ออาหารเป็นเพียงอาการหนึ่งของโรคเท่านั้น ถ้าไม่รักษาต้นเหตุอาการนี้จะไม่หายไป ในบางกรณีการใช้ไวตามินรวมอาจช่วยได้ในกรณีที่ผู้ป่วยมี marginal nutritional deficiency ทำให้แก้การขาดไวตามินนั้น และทำให้เด็กมีความอยากอาหารมากขึ้น

รับไว้ในโรงพยาบาลในกรณีที่เป็น anorexia nervosa หรือมีภาวะ
ทุพโภชนาการร่วมด้วย เพื่อตรวจค้นหาสาเหตุ

ที่มา:ลัดดา  เหมาะสุวรรณ