ผู้สูงอายุ เป็นผู้ที่มีการเสื่อมถอยเกี่ยวกับการทรงตัว ความแข็งแรงของข้อกระดูก และกล้ามเนื้อ สมรรถภาพการทำงานของระบบประสาท การมองเห็น การกะระยะทาง รวมทั้งเมื่อมีอายุเพิ่มมากขึ้นมักพบอาการหลงลืม หรือสมองเสื่อม ได้มากขึ้น เหล่านี้เป็นปัจจัยด้านตัวผู้สูงอายุที่ส่งผลให้เกิดการหกล้มในผู้สูงอายุมากขึ้น แต่เหตุปัจจัยที่สำคัญอีกประการหนึ่งได้แก่ ปัจจัยภายนอก สภาพแวดล้อม รอบตัวผู้สูงอายุ เช่น สภาพแวดล้อมภายในบ้าน ความเป็นระเบียบเรียบร้อย แสงสว่าง สัตว์เลี้ยง รวมทั้งบุคคลที่ทำหน้าที่เป็นผู้ดูแลผู้สูงอายุทั้งที่เป็นญาติ ลูกหลานในครอบครัว และบุคคลอื่น ดังนั้นหากสภาพแวดล้อมภายในบ้านไม่มีความปลอดภัย ผู้ดูแลขาดความสนใจ เอาใจใส่ โอกาสที่จะทำให้ผู้สูงอายุเกิดการหกล้มจะยิ่งมีมากขึ้น จากการศึกษาของศาสตราจารย์นายแพทย์ สุทธิชัย จิตะพันธ์กุล และคณะพบว่ามีผู้สูงอายุหกล้มประมาณปีละ 1.5 ล้านคนทั่วประเทศ และผู้ที่หกล้มประมาณ 48.4% มีอาการกระดูกหัก ซึ่งส่วนใหญ่มักเป็นการหักของกระดูกสะโพก ปัญหาตามมาจากการหกล้มของผู้สูงอายุมีมากมายทั้งทางร่างกาย และจิตใจ และยังกลายเป็นปัญหาการเจ็บป่วยเรื้อรังที่เพิ่มงบประมาณค่าใช้จ่ายในการดูแลมากขึ้น เพราะผู้สูงอายุส่วนใหญ่จะช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ มีปัญหาในการเคลื่อนไหว บางรายอาจนำไปสู่การพึ่งพาอย่างถาวร เป็นภาระของครอบครัวต่อไปอีกยาวนาน
ผลกระทบจากปัญหาการหกล้มจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ครอบครัวควรจะได้ให้ความสนใจ หาทางป้องกันดีกว่าปล่อยให้เกิดการหกล้มแล้วจึงมารู้สึกเสียใจ ภายหลัง เพราะสาเหตุของการหกล้มที่ครอบครัวสามารถทำการป้องกันได้นั้น เป็นเรื่องการจัดสภาพแวดล้อมภายในบ้าน และการสร้างเสริมความเอาใจใส่ในการดูแลของสมาชิกภายในบ้านหรือผู้ที่ทำหน้าที่ดูแลผู้สูงอายุ ในกรณีที่เกี่ยวข้องกับสภาพบ้าน ควรได้มีการจัดหรือเตรียมสภาพบ้านเพื่อเป็นการป้องกันดังต่อไปนี้
1. ควรจัดห้องนอนให้ผู้สูงอายุไว้ชั้นล่าง
2. ห้องนอนควรอยู่ใกล้ห้องนํ้า
3. บันไดควรมีราวจับ และมีแสงสว่างเพียงพอ ขั้นบันไดมีระยะพอดีกับ จังหวะการก้าวขึ้น – ลง
4. ห้องนํ้าควรมีราวจับ และควรเป็นโถนั่งชักโครกที่นั่งได้พอดี พื้นห้องนํ้าต้องปูกระเบื้องที่เป็นแบบไม่ลื่น
5. ควรจัดให้มีแสงสว่างที่เพียงพอ
6. เตียงนอนผู้สูงอายุไม่ควรสูงเกินไป
7. ควรมีไฟที่หัวเตียงเวลานอนจะได้ไม่ต้องลุกเดินไปเปิด- ปิด ซึ่งอาจทำให้สะดุดพื้นหกล้มได้
8. ควรระวังพื้นลื่น เช่น กรณีมีนํ้าเปียกแฉะ หรือบริเวณพื้นครัว
9. ควรจัดหาของใช้ที่จำเป็นวางไว้ใกล้เตียง
10. ภายในบ้านควรจัดวางของให้เป็นระเบียบเรียบร้อย
11. ควรระมัดระวังสัตว์เลี้ยงภายในบ้าน ที่อาจเกิดการวิ่งชนสะดุดได้
ควรจัดสภาพแวดล้อมบริเวณบ้านให้สะอาด เรียบร้อย ไม่เป็นหลุมขรุขระ ผู้ดูแลหรือสมาชิกครอบครัวจึงเป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญที่จะทำให้การป้องกันไม่ให้เกิดการหกล้มของผู้สูงอายุได้เป็นอย่างดี หากมีการจัดเตรียมสภาพบ้านดังกล่าว และให้ความใส่ใจ ตระหนักในความสำคัญของการป้องกันซึ่งจะเป็นการลดปัจจัย และโอกาสเสี่ยงที่จะเกิดปัญหาการเจ็บป่วยดังกล่าวได้
‘‘แล้วท่านจัดบ้านของท่านให้เหมาะสมกับผู้สูงอายุหรือยัง’’
รวีวรรณ เผากัณหา