เป็นปรัชญาของการสร้างสุขภาพและการรักษาโรค ซึ่งพิจารณาร่างกาย ความคิด จิตใจ และจิตวิญญาณ และเน้นที่ความรับผิดชอบโดยส่วนตัวของแต่ละบุคคลที่มีต่อแบบอย่างการดำเนินชีวิตและความสุขกายสบายใจของตนเอง กระบวนการนี้ จะมุ่งเน้นการศึกษาคนไข้ และให้คนไข้เข้ามามีส่วนร่วม หรือปฏิบัติตนเพื่อให้หายจากโรคภัยไข้เจ็บที่เป็นอยู่
ปัจจัยทุกอย่างทั้งที่เห็นชัด และที่เหมือนกับซุกซ่อนอยู่ในทางกาย อารมณ์ ความคิดจิตใจ จิตวิญญาณ และสิ่งแวดล้อม ทุกอย่างล้วนเกี่ยวพันซึ่งกันและกันและส่งผลกระทบต่อสุขภาพของคนเรา อาจมองได้ว่าอาการต่างๆ รวมทั้งโรคภัยไข้เจ็บทั้งหลายเป็นคำเตือนหรือเป็นดัชนีที่บ่งชี้ว่า มีแง่มุมของชีวิตอย่างหนึ่งหรือหลายอย่างกำลังวิปริตผิดธรรมดา บอกให้รู้ว่าต้องมีการเปลี่ยนแปลงแก้ไข สัญลักษณ์ที่มาเตือนในระยะเริ่มแรกบางครั้งอาจเป็นสิ่งที่ละเอียดอ่อน มองยาก ซึ่งต้องให้การสังเกตอย่างพิถีพิถัน
การแพทย์แผนองค์รวม มิได้เป็นการรักษาเฉพาะเมื่อเกิดอาการ หรือเมื่อเป็นโรคเหมือนกับการแพทย์แผนปัจจุบันเท่านั้น แต่จะทำหน้าที่ช่วยผู้ป่วยในการประเมินตัวเอง ซึ่งจะนำไปสู่การรวมประสานกาย ใจ อารมณ์ และจิตวิญญาณเข้าด้วยกันเพื่อให้เกิดประโยชน์อย่างสูงสุด
แพทย์แผนองค์รวม ใช้การบำบัดรักษาชนิดที่ทั้งหมอและคนไข้ต่างรับรู้ถึงวิธีการรักษาด้วยกันอย่างละเอียดและเห็นชอบด้วย ไม่ได้ปล่อยให้แพทย์เป็นคนคิดและตัดสินใจทุกอย่างเหมือนการแพทย์ในระบบ โดยที่แพทย์แผนองค์รวมถือว่า ตัวคนไข้คือผู้ที่จะต้องเป็นฝ่ายรับผิดชอบต่อความสุขกายสบายใจของตัวเอง แต่แพทย์ในระบบบางคนก็ฟังคนไข้และถามความเห็นบ้างเหมือนกันว่าจะเลือกใช้วิธีการรักษาแบบไหน หรือใช้ยาอะไร ซึ่งมักจะขึ้นอยู่กับนิสัยเฉพาะตัวของแพทย์ด้วย
การแพทย์แบบองค์รวม จะครอบคลุมถึงวิธีการวินิจฉัยโรคและรักษาโรคในแบบต่างๆ กว้างขวางมาก มิได้จำกัดอยู่เฉพาะสาขา หรือหลักลัทธิอะไรเป็นพิเศษ วิธีการรักษาแบบโบราณหลายอย่างก็ใช้หลักการแนวเดียวกับการแพทย์แบบองค์รวม เช่น การแพทย์แผนโบราณของจีน ซึ่งใช้การฝังเข็มและสมุนไพร และอายุรเวท ซึ่งเป็นศาสตร์และศิลป์ในการรักษาโรคของอินเดียโบราณ รวมทั้งวิธีการรักษาแบบที่ค่อนข้างใหม่ อย่างเช่น การจับ-ดัดกระดูก หรือไคโรแพร็คทิค(chiropractic) โฮมีโอพาธี(Homeopathy) ฯลฯ
เรียบเรียงโดย:สุวิชญ์ ปรัชญาปารมิตา